De moraliteit van communicatie tijdens de klimaatcrisis

11 april – Om de haverklap vinden disruptieve klimaatacties plaats: van soep gooien op kunst, jezelf ergens vastplakken, praatprogramma’s bezetten, of snelwegen blokkeren. Door het klimaatvraagstuk lijkt onze samenleving sterker dan ooit te polariseren. Een netjes opgezet wetenschappelijk onderzoek is ineens een politiek thema geworden. Tegelijkertijd worden we door reclame en greenwashing misleid. Wat is de rol van communicatie in deze onstuimige samenleving? Hoe hanteer jij jouw morele kompas als communicatieprofessional?

Lees hier over de vier grote problemen die behandeld zijn tijdens het online Logeion college van gedragswetenschapper Reint Jan Renes dat plaats vond op dinsdag 28 maart.

Radicale acties leiden tot dialoog

Steeds meer ontevreden groepen neigen om radicale of disruptieve acties uit te voeren, maar die acties lijken juist meer weerstand in de samenleving te creëren. De discussies die vervolgens ontstaan gaan vaak over de vorm van de acties, niet over de inhoud. Toch is het volgens Renes nodig om deze route te volgen. Hierdoor kunnen partijen die achter de radicale groepen staan namelijk aandacht vragen voor de inhoud. Maar dat zegt niet dat we radicaler moeten worden. De oplossing? Het complexe vraagstuk domesticeren. Wij, zeker als communicatieprofessionals, moeten het brede gesprek erover blijven voeren. Er is dialoog nodig om de klimaatcrisis op de agenda te zetten.

Wij versus zij

In de maatschappij ontstaat het gevoel dat we meer polariseren. Een goed voorbeeld is de Provinciale Staten en Waterschapsverkiezingen. Zowel politici als burgers hadden uitingen zoals “laat ze niet winnen”. Maar uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt er juist meer overeenstemming te zijn dan we denken. Volgens Renes komt die discrepantie in het gevoel en de cijfers vooral door twee elementen:

1. De media zetten graag flanken tegenover elkaar. Dat weerspiegelt alleen niet per se hoe de samenleving werkt.
2. Radicale meningen komen meer binnen dan een gematigde mening. Daarbij laten gematigde meningen zich minder horen.

Het is wel goed om het fenomeen polarisatie te benoemen, maar het is nog belangrijker om het gesprek te blijven voeren met elkaar en daarbij echt geïnteresseerd in elkaar te blijven.

Mensen meekrijgen

Als we het hebben over de klimaatverandering en zeker CO2-uitstoot, dan gaat het over onze voetafdruk. Renes pleit ervoor om eens stil te staan bij onze handafdruk: iemand met de grootste handafdruk heeft de grootste invloed. Hij stelt dat we eigenlijk allemaal op elkaar aan het wachten zijn om knopen door te hakken en echt te veranderen. Daarom moet je juist de mensen met de grootste handafdruk meekrijgen. Daarbij is het wel belangrijk dat deze mensen met de grootste handafdruk zich expliciet uitspreken over wat ze doen en waarom ze het doen. Ook is het volkomen normaal om aan te geven dat je niet alles weet, je fouten zal maken en ervan gaat leren, stelt Renes. Dus wil je verandering teweeg brengen binnen jouw organisatie wat betreft klimaat? Als je de leidinggevenden, de managers en de eindbazen meekrijgt om duurzamer te ondernemen, dan volgt de rest makkelijker.

Significante stap of duurzame schijnbeweging?

Het duurzaamheidsvraagstuk is erg belangrijk, maar ook zeer complex. Bovendien is het veranderen van gedrag niet zomaar gedaan. Zo zijn we sneller geneigd om een bamboe tandenborstel te kopen dan eentje van plastic onder het mom van: ‘we bezig zijn met het klimaat’. Maar heeft zoiets zin als je vervolgens wel het vliegtuig pakt? IKEA  liet weten te stoppen met zuivel, want dat valt onder hun duurzaamheidsdoelen. Maar IKEA is helemaal geen voedselbedrijf. Alle woningproducten bij IKEA zorgen voor meer CO2-uitstoot dan het zuivel wat ze verkopen in de restaurants. Hierdoor kun je jezelf afvragen: zet het bedrijf met deze actie een significante stap of maken ze een duurzame schijnbeweging?

Het moraal bij communicatie

Dag in dag uit zijn we bezig met het communiceren van de kernboodschap die we toetsen aan de profilering of positionering van het bedrijf. Maar staan we daarbij wel genoeg stil bij de impact die we hebben? De klimaatcrisis heeft een toenemend effect op de reputatie van een organisatie en op de bedrijfsvoering, zeker met het oog op de wet- en regelgeving rondom ESG. Ook Renes heeft niet alle antwoorden op de vele vragen die gesteld worden tijdens het online college. Wel leidt zijn kennisdeling bij mij tot een groter bewustzijn van het morele aspect van communicatie en het effect wat wij als professionals teweeg kunnen brengen.

Wil jij sparren over de duurzaamheidsambities binnen je organisatie en welke rol communicatie en reputatie daarin spelen? Neem contact met ons op!